فلسفه برای کودک (فبک)
بسم الله الرحمن الرحیم
فلسفه برای کودک ( فبک )
اینکه چرا جای خالی برنامه ی آموزشی فلسفه برای کودک (فبک) در سیستم رسمی آموزش مشهود و نمایان است به این دلیل است که در نظام آموزش سنتی ما، نیازهایی از قبیل آموختن مهارت خوب گوش کردن و قضاوت نکردن، تفکر، همدلی، شناسایی مسئله و رارئه ی راه حلهای متناسب با آن دیده نشده و پرداختن به موضوعات پُر اهمیتی مانند دوستی، شناخت واقعیت، درک مفهوم اختلاف و یافتن معنای هر چیز، جایش را به مهارت حفظ کردن کلمه به کلمه متن کتاب، حل صفحات بی شمار کتابهای کار و مکمل آموزشی و دانستن شکلهای متفاوت فرمولهای ریاضی و علوم داده است.
هدف و انگیزه اصلی از ارائه این برنامه ی درسی در دبستان پویش است که به کودکانمان بیاموزیم که:
- چطور میتوانند دیدگاه خود را بیان کند و شنونده ی نظرات و تفکرات دیگران باشند؟
- چطور مهارت خوب گوش کردن را بیاموزند و بدون قضاوت با دیگران تعامل و گفتگو داشته باشند؟
- چگونه با آگاهی از دیدگاه دیگران، از نظرات خودشان به شکل درست دفاع کنند؟
در برنامه ی آموزشی فبک معلم نقش راهنما و تسهیلگر را دارد. او با ایجاد فضای مناسب و جذاب برای گفتگو شرایطی را ایجاد میکند تا بچه ها بدون قضاوت خود و دیگران به شکل منطقی و در قالب گروه، مسئله ی مطرح شده را بشناسد و برای آن راه حل ارائه دهند.در این برنامه، تمامی موضوعات به شکل غیر مستقیم اما مرتبط با موضوع مطرح شده در کلاس ارائه می شود.
فبک سه جنبه ی مهم اندیشه و تفکر را از طریق ایجاد حلقه ی کند و کاو و یا انجمن تحقیق به کودکان آموزش می دهد، تا آنها بتوانند به پاسخ پرسشهایشان به شکل صحیح و منطقی برسند. در این حلقه کودکان دایره وار و چشم در چشم هم مینشینند و درباره ی موضوعی که تسهیلگر از طریق خواندن کتاب ارائه میکند، نظرات خود را مطرح میکنند و به این ترتیب توانایی پرسشگری و خلق ایده در وجود آنها شکل می گیرد.
معمولاً پرسشهایی که در این حلقه مطرح می شود می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خوب بودن یعنی چه؟ زشتی را چطور می توانیم معنا کنیم؟
- چه چیز باعث می شود که کسی را به عنوان بهترین دوست انتخاب کنیم؟
- ارزش به چه معنا است و ارزشمندترین چیز در زندگی را چطور می توانیم بیابیم؟
سطوح اندیشیدن در فلسفه برای کودک با تقویت سه مرحله تفکر زیر معنا می یابد:
تفکر نقادانه و یا انتقادی:
در این مرحله از تفکر به کودکان آموزش داده میشود تا اطلاعات مربوط به موضوع مورد بحث را کشف کنند ، آنها را با توجه به ملاکهای مناسب بررسی کرده، بر اساس نیاز دسته بندی کنند، با منطق مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند و در نهایت استدلال نمایند تا در پایان به یک نتیجه ی قابل اطمینان درباره ی مسئله برسند.
این شیوه از تفکر، مسئله را موشکافی میکند تا کودکان متوجه بشوند که معنای نقد هر موضوعی سنجش آن است نه ایراد گرفتن، بهانه گرفتن یا عیب جویی ازآن.
تفکر خلاقانه:
تفکری است سازنده مبتنی برتجربه که بر اساس تصاویر، تماثیل، احتمالات و گزینه هایی که در ذهن کودکان ایجاد میشود معنا می یابد.این شیوه، دانش آموزان را در حلقه ی کند و کاو و گفتگوهای مشترک بین خودشان قرار میدهد، افکار و ایده هایشان را پرورش، ارزیابی و ارائه کنند.
تفکر مراقبتی:
در تفکر مراقبتی تاکید را بر روی چیزی قرار میدهیم که به آن احترام میگذاریم و قدر و ارزش آن را میدانیم. این مرحله از تفکر زمانی برای کودک معنا پیدا میکند که بدون جبر و تعصب نسبت به موضوعی، بر اساس شوق و از روی دغدغه ی ذهنی و درونی خود نسبت به آن، تفکر کند و با دقت و بر اساس مسئولیت ایجاد شده برایش، خود را موظف میداند که از تمام خلاقیتش استفاده کند تا راه حل مناسب برای مسئله ذهنی اش بیابد. در تفکر مراقبتی نه تنها موضوع مورد اندیشه اهمییت به سزایی دارد بلکه روش و شیوه ی تفکر برای رسیدن به پاسخ حائز اهمیت است.
